اثر تیمارهای مختلف پرایمینگ بر روند رشد و عملکرد نخود تحت تنش خشکی

چکیده به منظور بررسی اثر تیمارهای مختلف پرایمینگ بر روند رشد و عملکرد نخود رقم482 ilc تحت شرایط آبی و دیم، آزمایشی به صورت دو طرح جداگانه مزرعه ای و گلخانه ای در سال زراعی 90- 1389 اجرا شد. طرح مزرعه ای به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان واقع در دشت دهگلان اجرا شد. فاکتور اصلی شامل کشت آبی و کشت دیم و فاکتور فرعی شامل 8 سطح پرایمینگ(آب مقطر ، اسید-سالیسیلیک در 2 غلظت 1/0 و 5/0 میلی مولار، اسید اسکوربیک در دو غلظت 5/0 و 1 میلی مولار، نیترات پتاسیم در 2 غلظت 150 و 300 میلی مولار و شاهد( بدون پرایمینگ )) به کرت های فرعی اختصاص یافت. آزمایشات گلخانه ای به صورت دو آزمایش جداگانه اجرا شد. آزمایش اول به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار که فاکتورها شامل 1- سطوح رطوبتی(تیمار شاهد آبیاری در پتانسیل 3- بار و تیمار خشکی آبیاری در پتانسیل 12- بار) 2- تلقیح بذور(با باکتری ریزوبیوم و بدون تلقیح باکتری) و 3- پرایمینگ در 8 سطح(آب مقطر ، اسید سالیسیلیک در 2 غلظت 1/0 و 5/0 میلی مولار، اسید اسکوربیک در دو غلظت 5/0 و 1 میلی مولار، نیترات پتاسیم در 2 غلظت 150 و 300 میلی مولار و شاهد(بدون پرایمینگ) بودند. آزمایش دوم نیز به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار و 4 فاکتور اجرا شد. فاکتورها شامل سطوح مختلف رطوبتی(مانند آزمایش گلخانه ای اول)، سطوح تیمار پرایمینگ(مانند طرح گلخانه ای اول و با حذف تیمار نیترات پتاسیم 300 میلی مولار به دلیل اثرات سمی آن بر سبز شدن) و فاکتور سوم مدت زمان نگهداری بذور پرایمینگ شده در انبار قبل از کاشت شامل(1 ، 4 ، 8 و 15روز) بودند. نتایج آزمایش مزرعه ای نشان دادکه در شرایط دیم نسبت به شرایط آبی، هدایت روزنه ای، عملکرد بیولوژیکی، پروتئین محلول، عملکرد دانه، وزن دانه، شاخص برداشت، روند تجمع ماده خشک، سرعت رشد نسبی و سرعت رشد محصول کاهش یافت و اعمال تیمارهای پرایمینگ موجب افزایش مقدار صفات فوق نسبت به شاهد(بدون پرایمینگ) در شرایط خشکی شد. پرولین برگ و آنزیم پراکسیداز نیز در شرایط دیم بیش از شرایط آبی بود. با توجه به عملکرد تیمارهای پرایمینگ در این آزمایش و شاخص تحمل به تنش آن ها، اعمال تیمارهای سالسیلیک 1/0 و 5/0 میلی مولار اسکوربیک 1 میلی مولار و هیدرو پرایمینگ بر روی بذر نخود احتمالا بتواند باعث افزایش عملکرد نخود دیم شود. نتایج آزمایش گلخانه ای اول نشان داد که در شرایط دیم نسبت به شرایط آبی، پایداری غشاء سلولی کاهش یافت. نتایج آزمایش گلخانه ای دوم نیز نشان داد افزایش مدت انبارداری موجب کاهش سرعت رشد محصول می شود. کلمات کلیدی: پایداری غشاء سلولی، آنزیم پراکسیداز، پرولین، هدایت روزنه ای